Linde (Tilia) is een geslacht van bomen uit de kaasjeskruidfamilie (Malvaceae). De soorten van dit geslacht komen voor op het noordelijk halfrond in Europa, Noord-Amerika en Azië. Er worden ongeveer 25 ondersoorten binnen dit geslacht onderscheiden.
In de Benelux komen hoofdzakelijk de volgende soorten en soorthybriden voor:
- Amerikaanse linde (Tilia americana)
- Kleinbladige linde of winterlinde (Tilia cordata)
- Hollandse linde (Tilia ×europaea)
- Grootbladige linde of zomerlinde (Tilia platyphyllos)
- Zilverlinde (Tilia tomentosa)
- Krimlinde (Tilia ×europaea 'Euchlora' )
De Hollandse linde is een soortkruising tussen de winter- of kleinbladige linde en de zomer- of grootbladige linde.
De diverse soorten kennen daarnaast diverse cultuurvariëteiten. Zo is de 'Zwarte linde' een cultivar van de Hollandse linde, evenals de 'Koningslinde' en de krimlinde.
De winter- of kleinbladige linde en de zomer- of grootbladige linde komen van nature in de Benelux voor. Ze behoren tot de grootste loofbomen en hebben hun biotoop met name in beekdalen.
De linde kan zeer oud worden. Afhankelijk van de soort of variëteit kan ze 20 tot 30 meter hoog worden.
Ecologische waarde
In juni bloeit de linde rijkelijk en wordt ze door bijen en hommels bestoven. Door voedselconcurrentie kunnen onder laatbloeiende lindebomen veel dode hommels liggen, vooral onder alleenstaande bomen. Doordat er meer energie bij het rondvliegen verbruikt wordt dan er in de vorm van nectar verzameld kan worden, verhongeren deze hommels namelijk.
Vermeerdering
De boom vermeerdert zich door zaden en door wortelopslag, maar wordt ook vegetatief vermeerderd door stekken. Aan de steel van de bloeiwijze zit een langwerpig blaadje dat, als de rijpe vruchtjes naar beneden vallen, zorgt voor een tollende beweging, waardoor de zaden langer in de lucht blijven en dus door de wind verder verspreid kunnen worden. Het blaadje is voor een deel vergroeid met de steel van de bloeiwijze.
Gebruik
De linde wordt veel gebruikt als leiboom, dan wordt ze wel leilinde genoemd. Takken worden hierbij horizontaal gebogen en aan een frame vastgemaakt. In volgende jaren worden de scheuten op de stam en scheuten die de verkeerde kant op groeien gesnoeid. Op die manier ontstaat een dicht bladerscherm dat met name in de zomer verkoeling in huis biedt. Ook knotlindes voor het beschaduwen van vee, markten of terrassen komen voor.
Lindes worden veelvuldig aangeplant als herdenkingsboom.
Voordat de raffinage van suiker haar intrede deed, was de linde een belangrijke boom omdat de lindebloei veel honing produceert.
Van de bloemen van de linde kan kruidenthee gemaakt worden, ook wel tilleul genaamd, de Franse naam voor linde (afgeleid van de geslachtsnaam 'Tilia').
Hout
Lindehout is een houtsoort die zich zeer goed leent voor houtsnijwerk, draaiwerk en beeldhouwwerk, omdat het vrij zacht is, een fijne nerf heeft en gelijkmatig is opgebouwd. Het kernhout is rozewit tot geelwit en het spinhout wit tot lichtbruin. Een kubieke meter vers hout weegt bijna 1000 kg. In het verleden werden er onder andere klompen uit vervaardigd. Gedroogd is de dichtheid 560 kg/m3.
Eigenschappen
- Duurzaamheids klasse : V
- Volumieke massa : 560 kg/m²
Monumentale linden
België
Zoals ook voor andere bomen het geval is, zijn de oudste en grootste exemplaren in België ouder en dikker dan in Nederland. De dikste zomerlinde van België, le tilleul de Conjoux, staat nabij Cineyen heeft een stamomtrek van 885 cm en is daarmee de derde dikste boom van België. De grootste Hollandse linde in België staat naast het kerkje van het gehucht Doyon in Havelange en heeft een omtrek van 867 cm. In de Antwerpse gemeente Zoeersel stond een befaamde linde; toen ze in 1974 werd gekapt, zou ze 800 jaar oud zijn geweest.
Ziekten
De linde kan zeer veel last hebben van de lindebladluis (Eucallipterus tiliae). De zilverlinde heeft hier echter weinig last van. De lindebladluis scheidt honingsdauw, een suikerhoudend vocht, af, waarop weer schimmels zoals roetdauw groeien. De honingdauw kan voor zeer veel overlast zorgen.
Bastaardrupsen van de lindebladwesp (Caliroa annulipes) vreten het bladmoes vanaf de onderzijde weg, skeletteren genoemd.
Bij langdurige droogte en in warmteperioden kan de linde aangetast worden door spint (Eotetranychus tiliarum).
Historische betekenis
De lindeboom werd bij de Kelten en de Germanen gezien als heilige boom. De godin Freya zou er zich in vestigen. De geest van de linde gold als beschermer voor huizen, bronnen en kerken. Ook later werd de lindeboom als 'goede boom' beschouwd. Huwelijken werden gesloten onder de linde; de duimen van de geliefden werden dan in de bast gedrukt. Een lindetak zou tevens helpen als middel tegen tandpijn bij kinderen en het werd, in amuletvorm, gebruikt als bescherming tegen heksen en geesten.
Bronvermelding
De volledige en oorspronkelijke tekst en de foto's werden overgenomen van Wikipedia. Zie https://nl.wikipedia.org/wiki/Linde_(geslacht). Deze tekst is vrijgegeven wordt onder de CC-BY-SA en/of GFDL.
De foto werd overgenomen van Wikimedia. Zie https://nl.wikipedia.org/wiki/Linde_(geslacht)#/media/File:Linde.jpg
#/media/File:Linde.jpg){kind=link}
